3 Maja 1791 roku została uchwalona przez Sejm, nazwany później Wielkim ustawa, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Była to druga (po amerykańskiej) spisana konstytucja na świecie.
Regulowała ona zasady organizacji władzy państwowej oraz prawa i obowiązki mieszkańców. Wprowadziła zasadę trójpodziału władzy, a wyrazicielem suwerenności narodu był dwuizbowy sejm. Konstytucja obowiązywała prawie 14 miesięcy i nie uchroniła Polski przed rozbiorami, jednak do dzisiaj jest jednym z fundamentów polskiej tradycji demokracji.
Już w 1792 roku miała miejsce uroczystość rocznicowa uchwalenia konstytucji. Miała wtedy miejsce m.in. ceremonia wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Trzy lata później Polska zniknęła jednak na ponad wiek z mapy Europy.
W czasie rozbiorów obchody rocznic trzeciomajowych z uwagi na ich narodowo-patriotyczny podtekst były zabronione przez władze. Nie przeszkodziło to jednak w przeprowadzeniu manifestacji w 100 rocznicę Konstytucji w Warszawie. Także w 1916 roku przeprowadzono uroczystości w Łodzi i w Warszawie. Do uchwalonej w 1791 roku ustawy odwoływali się w swojej twórczości także Adam Mickiewicz i Jan Matejko.
Po odzyskaniu niepodległości data 3 maja została ogłoszona świętem już w 1919 roku. I chociaż różne ugrupowania polityczne wykorzystywały obchody Konstytucji do celów promowania idei swoich partii, to jednak w ten dzień roku celebrowano rocznice bardzo uroczyście.
Po wojnie od 1945 roku nowa władza stopniowo zaczęła marginalizować datę 3 maja. Zaczęła wzrastać rola 1 Maja – Święta Pracy. Uroczyste dekoracje ulic flagami państwowymi były starannie usuwane w ciągu kolejnego dnia. Od 1947 roku trzeci dzień maja był normalnym dniem pracy.
Wydarzenia roku 1980 wprowadziły chwilowe odrodzenie święta Konstytucji. Oficjalnie prawo do niego uzyskało najpierw Stronnictwo Demokratyczne. W 1981 roku odbyły się już w wielu miejscach wielkie manifestacje organizowane przez „Solidarność”. Stan wojenny i lata 80-te ubiegłego wieku to już jednak czas konfliktu władzy ze społeczeństwem, który wielokrotnie 3 maja przeradzał się w konfrontację usiłujących celebrować rocznicę z oddziałami milicji.
W 1990 roku nowy parlament proklamował dzień 3 Maja świętem państwowym.
W zasobie Archiwum Państwowego w Bydgoszczy i Oddziału w Inowrocławiu zachowały się materiały archiwalne dotyczące obchodów rocznic uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Korespondencja Starostwa Powiatowego w Mogilnie z Wojewodą Poznańskim z 1920 roku w sprawie ustanowienia 3 maja dniem świątecznym
W 1920 roku niektóre organy władz niższego szczebla nie wiedziały jeszcze w jaki sposób oficjalnie obchodzić rocznice uchwalenia Konstytucji.
Afisze z zaproszeniem na imprezy zorganizowane 3 Maja
Dzięki zachowanym w aktach plakatom dowiedzieć można się o wydarzeniach organizowanych tego dnia przez władze. Odbywały się one według pewnego określonego schematu. Od 1925 roku święto państwowe łączono oficjalnie z religijnym. Fakt ten powodował sprzeciw ugrupowań o charakterze lewicowym.
Towarzystwo Czytelni Ludowych
Towarzystwo, które założone zostało w 1880 roku, w okresie międzywojennym posiadało sekretariat okręgowy w Grudziądzu. Prowadziło działalność kulturalno- oświatową, zakładało biblioteki, czytelnie, uniwersytety ludowe, organizowało wiece, spotkania, odczyty i różnorakie kursy. Przy okazji Święta Konstytucji przeprowadzano zbiórki środków finansowych na działalność towarzystwa
Udział młodzieży szkolnej i organizacji patriotycznych w uroczystościach 3-majowych
Szczególny nacisk władze oświatowe kładły na udział młodzieży w obchodach majowego święta. Poszczególne szkoły wykazywały w sprawozdaniach do władz zwierzchnich programy przeprowadzonych uroczystości. Bardzo często odbywały się one wspólnie z udziałem środowisk patriotycznych, m.in. „Sokoła”, Związku Powstańców, itp.
Święto 3 Maja po II wojnie światowej
W 1945 roku nowa władza utrzymywała jeszcze praktycznie dzień 3 Maja jako święto państwowe. Najwyższe władze uczestniczyły w obchodach, a ulice przystrojone były narodowymi barwami przez pierwsze dni maja. W następnym roku wbrew oficjalnym zakazom, odbyły się liczne pochody, w których udział brała młodzież, w tym środowiska harcerskie. Po wygranych wyborach do Sejmu Ustawodawczego władze komunistyczne starały się ugruntować swoja władzę także poprzez odrzucanie tradycji konkurencyjnych do własnych. Konstytucja 3 Maja w nowej narracji nie rozwiązywała zasadniczych problemów społecznych i gospodarczych. W 1951 roku decyzją sejmu oficjalnie święto zostało zniesione.
3 Maja 1981 roku w Bydgoszczy
Tego dnia, kilka miesięcy przed wprowadzeniem stanu wojennego, na Starym Rynku zebrały się tłumy mieszkańców. Według prasy związkowej było to pierwsze święto, które „Solidarność” potraktowała jako „swoje”. Krótko wcześniej miały miejsce w mieście nad Brdą tzw. „wydarzenia bydgoskiego marca”, kiedy to pobici zostali działacze związkowi. 3 Maja stał się okazją do demonstracji społecznego niezadowolenia z działań władzy. Skala demonstracji, liczba zgromadzonych była sporym zaskoczeniem. Według szacunków w Bydgoszczy wyszło na ulicę kilkadziesiąt tysięcy ludzi.
