Biblioteka Archiwum Bydgoskiego jest biblioteką specjalistyczną przeznaczoną dla użytkowników archiwum. Pełni także funkcję podręcznego księgozbioru dla zatrudnionych archiwistów. Udostępnianie zbiorów odbywa się wyłącznie w pracowni naukowej archiwum. Pomocą informacyjną do księgozbioru jest katalog alfabetyczny. Trwają prace nad opracowaniem katalogu – komputerowej bazy danych.
Z księgozbioru archiwum korzysta rocznie około 50 – 60 osób. Liczba udostępnionych wydawnictw waha się w granicach 250-300 wol. Biblioteka liczy 14699 wol. (stan na 31 XII 2006 r.). Specyfika instytucji, jaką jest archiwum, znajduje odzwierciedlenie w profilu gromadzenia księgozbioru. Są to przede wszystkim publikacje z zakresu archiwistyki, historii ogólnej i nauk pomocniczych historii, historii państwa i prawa oraz wydawnictwa regionalne i informacyjne.
Wśród wydawnictw poświęconych archiwistyce zgromadzono podręczniki, opracowania szczegółowe z teorii i metodyki archiwalnej, archiwoznawstwa, polskie i obce czasopisma specjalistyczne oraz archiwalne słowniki, bibliografie, przewodniki i informatory. Jest to literatura z reguły trudno dostępna w innych bibliotekach naukowych.
Nauki pomocnicze historii reprezentują opracowania z zakresu dyplomatyki, paleografii, neografii, chronologii, sfragistyki, genealogii i geografii historycznej. Szczególnie interesujący i bogaty jest zbiór wydawnictw heraldycznych, zwłaszcza herbarzy, wykorzystywanych w badaniach genealogicznych, m.in. herbarze K. Niesieckiego i A. Bonieckiego oraz „Złota księga szlachty polskiej” T. Żychlińskiego.
Zasobny jest również dział historii państwa i prawa. Przeważają publikacje z historii ustroju i prawa państwa polskiego i niemieckiego, głównie podręczniki, opracowania monograficzne i studia ustrojowe. Szczególnie cenne są zbiory praw: dzienniki ustaw i dzienniki urzędowe różnych resortów i urzędów oraz rozmaite kodeksy, zwłaszcza niemieckie, dostępne tylko w nielicznych bibliotekach. Szczególnie liczną grupę tworzą opracowania historyczne. Są to przede wszystkim bibliografie historyczne, podręczniki, monografie historyczne poświęcone poszczególnym okresom w dziejach lub wybranym wydarzeniom i zagadnieniom, opracowania z zakresu biografistyki. W księgozbiorze znajdują się także czasopisma historyczne oraz publikacje źródłowe. Ze szczególną starannością gromadzona jest literatura dotycząca dziejów szeroko pojętego regionu, tj. Pomorza, Wielkopolski i Kujaw.
Specjalistyczny księgozbiór uzupełniają wydawnictwa informacyjne – encyklopedie, leksykony, słowniki językowe, terminologiczne, dziedzinowe i biograficzne, informatory i wydawnictwa statystyczne, urzędowe wykazy i spisy miejscowości.
Księgozbiór Archiwum Bydgoskiego jest ważną pomocą naukową poszerzającą badania historyczne, dla których podstawę źródłową stanowią archiwalia.
Melania Dereszyńska-Romaniuk