|
Wystawa materiałów archiwalnych w 80- lecie wybuchu II wojny światowej |
|
W osiemdziesiątą rocznicę wybuchu wojny 1939 pragniemy przypomnieć na podstawie źródeł archiwalnych niektóre fragmenty działań wojennych na terenie zachodnich powiatów województwa kujawsko- pomorskiego, szczególne w rejonie Bydgoszczy. W tym celu prezentujemy archiwalne dokumenty jednostek wojskowych Armii Pomorze, które ocalały z wojennej pożogi w Wojskowym Biurze Historycznym w Warszawie. Polskie dokumenty wojskowe są zobrazowane fotografiami z zasobu bydgoskiego archiwum oraz z prywatnych zbiorów, które w większości zostały wykonane przez żołnierzy niemieckich wkraczających na ziemie polskie. Fotografie, które miały ukazywać chwałę zwycięzców, bardzo wyraźnie dokumentują tragiczne losy żołnierzy polskich oraz polskich mieszkańców ziem objętych walkami.
Zadania Armii Pomorze
Zadanie obrony północno- zachodnich rejonów Polski otrzymała Armia Pomorze, pod dowództwem gen. dyw. Władysława Bortnowskiego. W jej skład weszły jednostki wojskowe z terenu obszaru Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII w Toruniu, wzmocnione dywizjami z innych okręgów. Na lewym brzegu Wisły bronić zachodniej granicy województwa pomorskiego miały następujące jednostko Armii Pomorze:
Grupa Operacyjna Czersk pod dowództwem gen. brygady Stanisława Grzmot- Skotnickiego miała za zadanie na odcinku ok. 7 km opóźniać natarcie niemieckie na kierunku Chojnice-Czersk-Tczew oraz osłaniać kierunek Kościerzyna-Tczew. W jej skład wchodziły: Pomorska Brygada Kawalerii, 1 Batalion Strzelców, I Dywizjon 9 Pułku Artylerii Lekkiej, Bataliony Obrony Narodowej Czersk, Tuchola, Kościerzyna, kompania saperów Korpusu Ochrony Pogranicza oraz Straż Graniczna z obwodu Chojnice.
9 Dywizja Piechoty miała bronić około 70 km odcinka na południe od Grupy Operacyjnej Czersk, w tym jezior koronowskich. Jednostki Dywizji zostały przeniesione z terenu IX Korpusu w Brześciu n/Bugiem.
15 Dywizja Piechoty (bydgoska) gen. bryg. Zdzisława Przyjałkowskiego, wzmocniona batalionami Obrony Narodowej Bydgoszcz, Nakło i komisariatami Straży Granicznej Wysoka, Bądecz, Kunowo, miała bronić odcinka na południe od 9 DP – od Trzemiętowa do Nakła.
W skład Dywizji wchodziły: 61 i 62 Pułki Piechoty z Bydgoszczy oraz 59 z Inowrocławia i 15 Pułk Artylerii Lekkiej z Bydgoszczy
Jednostki poza dywizyjne
W ramach Armii Pomorze w poza dywizyjnej strukturze funkcjonowały także inne jednostki, w tym m.in.: 4 Pułk Lotniczy, 8 Pułk Artylerii Ciężkiej, 8 Batalion Saperów i 8 Batalion Artylerii Przeciwlotniczej w Toruniu oraz 8 Batalion Pancerny w Bydgoszczy i 1 Batalion Strzelców w Chojnicach a także 2 Batalion Strzelców w Tczewie.
Na obszarze DOK VIII sformułowano także 13 batalionów Obrony Narodowej zorganizowanych w dwie brygady: Pomorską i Chełmińską.
Korpus interwencyjny – 13 i 27 DP, 1 batalion czołgów lekkich 7 TP, I dywizjon 2 PAC, 81 Batalion Saperów. Został powołany 13 sierpnia 1939. Jego zadaniem było wystąpienie zbrojnie w przypadku, gdyby zaistniały działania zmierzające do włączenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy. Gdy się okazało, że działania niemieckie nie będą ograniczone do Gdańska, a przeciw Polsce, w ostatnim dniu sierpnia Korpus Interwencyjny rozwiązano, przydzielając 27 DP do Armii Pomorze.
Dokumenty Armii Pomorze
Rozkaz gen. Władysława Bortnowskiego do Wojska z 31.08.1939
Zestawienie rejonów obozów i koncentracji oraz przydziału oddziałów broni poza dywizyjnej (poza brygadowej) do wielkich jednostek Okręgu Korpusu Nr VIII
Plan działania Korpusu interwencyjnego
Niemiecki szkic rozmieszczenia armii niemieckich i polskich
Wytyczne Inspektoratu Armii w Toruniu w sprawie schematu połączeń telefonicznych i telegraficznych 9 Dywizji Piechoty oraz wykazu kryptonimów
Pismo Dowódcy Grupy CZERSK do komendanta Straży Granicznej w Kamieniu w sprawie wykonania zniszczeń przepraw komunikacyjnych w ramach działań opóźniających nieprzyjaciela
Fonogramy Ekspozytury Nr 3 o niemieckich przygotowaniach do wojny
Sprawozdanie informacyjne Inspektoratu Armii w Toruniu Nr 136 z 30 VIII 1939 o niemieckich jednostkach wojskowych
Rozkaz Inspektoratu Armii w Toruniu z 29 VIII 1939 w sprawie zachowania spokoju wobec niemieckich prowokacji granicznych i nienaruszania granicy państwowej oraz odparcia siłą naruszeń granicy przez Niemców
Pierwsze informacje o działaniach wojennych na Pomorzu
Meldunki i informacje z pola walki
Informacja Oddziału II Sztabu Armii Pomorze pt.: „Przebieg działania wojennych dnia 1 IX 1939, godz. 9-14″
Komunikat Informacyjny Nr 1 Oddziału II Sztabu Armii. Sytuacja dnia 1 IX 1939, godz. 18.00
Pierwsze godziny wojny w telefonogramach i informacjach starostów powiatowych
Na głównym kierunku walk
Ogólny rozkaz operacyjny 9 Dywizji Piechoty z 25 VIII 1939
Rozkazy bojowe 34 Pułku Piechoty z 26 VIII 1939 i 27 oraz 29 VIII 1939
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 26 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0011)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 26 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0012)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 26 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0013)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 26 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0014)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 26 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0015)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 26 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0016)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 29 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_16_0017)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 27 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_17_0003)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 27 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_17_0004)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 27 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_17_0006)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 27 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_17_0007)
Rozkaz bojowy 34 Pułku Piechoty z 27 sierpnia 1939 (Wojskowe Biuro Historyczne, sygn. II_11_17_0008)
Fotografie pobojowiska od Sępólna do Grudziądza
Działania 15 Dywizji Piechoty w obronie Bydgoszczy
Ewakuacja urzędników i mieszkańców
Wycofanie oddziałów polskich z rejonu Bydgoszczy
